Detentieproject

Detentieproject – Fotografieproject en samenwerkingsproject

2004  – 2009

Dit samenwerkingsproject met gedetineerde jongeren heeft geleid tot de plaatsing van een aantal (36) filmstills / foto’s binnen de drie jeugdinrichtingen

Eikenstein, Zeist
De Lindenhorst, Zeist
De Overberg, omgeving Veenenedaal

entreehekbilliard

WERKWIJZE

Omdat de doelgroep zeer specifiek is was het essentieel het project samen met de jongeren te ontwikkelen; foto’s die daadwerkelijk communiceren met de gebruikers moeten dicht bij deze doelgroep staan.

Wezenlijk voor deze foto’s is de belevingswereld van de jongeren, als de onderwerpen geen aansluiting hebben met de gevoelswereld van de jongeren komt de prikkeling niet tot stand.

Het aspect eenzaamheid, groepsgedrag, verveling, “wanneer mag ik weer weg”, spelen daarbij een belangrijke rol. Het verstrijken van tijd, maar ook het idee dat voor de jongeren de tijd stilstaat door hun detentie.

Tevens zijn er enkele lokaties die van belang zijn voor de gedetineerden, ik noem hier de luchtplaatsen, de isoleercellen de sportruimten/fitnessruimte waar ze zich uit kunnen leven en de sportvelden.

De onderwerpen zijn voor een belangrijk deel door de jongeren aangedragen middels workshops, aangestuurd door de kunstenaar. Dit gebeurde in twee fases.

Allereerst werd tijdens workshops kennis gemaakt met alle gedetineerden en werden ideëen verzameld.
Er heeft zich daarna een wisselende groep gevormd die zich bezighield met de uitwerking van de ideëen.
Deze zijn grotendeels afkomstig van de pupillen, soms vanuit door de kunstenaar aangedragen ideëen en tenslotte door de interpretatie van de vele signalen. Veel van de meest waardevolle informatie is niet verkregen via directe communicatie, maar (vaak indirect, via omwegen) door de langdurige aanwezigheid binnen de instellingen en de interpretatie van de opeenhoping van (soms op het eerste gezicht onbeduidende) signalen.

Een wisselende groep werd betrokken bij de uiteindelijke realisatie van de filmstills, samen met andere figuranten. Deze werkwijze heeft een dubbele functie. Door de intensievere werkwijze is het een manier om actief door te dringen tot de manier van denken van de pupillen, grip te krijgen op hun belevingswereld en deze vervolgens in getransformeerde zin weer te integreren in de foto’s.

Het project heeft zich steeds meer als een filmisch-illusionistisch geheel ontwikkeld dat zich binnen de muren van de verschillende detentiecentra afspeelt en waar vervolgens het onmogelijke mogelijk wordt gemaakt.

Hiermee krijgt het centrale thema een nieuwe laag toegevoegd, het gegeven dat “vrijheid iets is wat zich in je hoofd afspeelt en daarmee niet afhankelijk van je omgeving op dat moment”.

Dit is naar mijn idee een wezenlijk thema binnen de belevingswereld van de pupillen, vanuit de kunst kan dit thema toegevoegd worden aan de alledaagse realiteit van regime, gebouw, hekken en beveiliging.

 

hangsituatieboompraten Hekmadonna entreehekbilliard Line-Up-photowall vraagteken dubbelopn.-hek1   inpaksituatie bezoek alleen achter buitenrooksituatie

Over het project Detentie

De gevangenissen (3) waarbinnen ik dit project heb gerealiseerd zijn alle onderdeel van J.I.J. de Heuvelrug (omgeving Utrecht)

Inhoudelijk is het werk ontstaan vanuit de constatering dat de jongeren worden gekenmerkt door de spanning tussen de tegenpolen ‘stilstand’ en ‘beweging’.

Stilstand vanwege de isolatie, het afzonderen van de pupillen van de buitenwereld en de herhalende afzondering naar de individuele cellen. Stilstand ook omdat de pupillen gedwongen worden zich te bezinnen.

Beweging omdat vanuit deze startfase middels diverse programma’s wordt geprobeerd de jongeren te sturen en aan te sporen nieuwe doelen te ontdekken. Er wordt geprobeerd de jongeren te bewegen zich volgens maatschappelijk geaccepteerde normen te gedragen om daarna weer deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk leven. Het project heeft zich steeds meer als een filmisch-illusionistisch geheel ontwikkeld dat zich binnen de muren van de detentiecentra afspeeld en waar vervolgens het ‘onmogelijke’ mogelijk wordt gemaakt.
Hiermee krijgt het centrale thema van stilstand en beweging een nieuwe laag toegevoegd, het gegeven dat “vrijheid iets is wat zich in je hoofd afspeelt en daarmee niet afhankelijk van je omgeving op dat moment”.

Film en regie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden; door het draaiboek en de regie worden de mogelijkheden, het verloop en de ‘plots’, ingekaderd en gestuurd.

Een ander belangrijk gegeven van film is illusie.

Uitkomst eerste project en vervolg:

De situatie van deze jongeren is in relatie tot de buitenwereld onwerkelijk, hun omgeving is artificieel. Het illusionistisch karakter van film wordt gebruikt om te komen tot een aantal ‘settings’.

De jongeren opereren als figuranten binnen een door henzelf gecreëerde ‘schijnwerkelijkheid’ en vertolken hun rol binnen het geheel van de illusie.

De aspecten eenzaamheid, , verveling, groepsgedrag, “wanneer mag ik weer weg”, spelen daarbij een belangrijke rol. Het verstrijken van tijd, maar ook het idee dat voor de jongeren de tijd stilstaat door hun detentie.

Daarnaast zijn de foto’s genomen op locaties die van belang zijn voor de gedetineerden, de luchtplaatsen, de isoleercellen (niet iedereen is hierin geweest maar iedereen heeft er meteen een beeld bij) de sportruimten/fitnessruimte waar ze zich uit kunnen leven en de sportvelden.

Enerzijds is er herkenning (de plek) maar er is tevens sprake van vervreemding door de ingrepen, waardoor men geprikkeld wordt opnieuw te definiëren, het (vermeende) bekende opnieuw tegen het daglicht te houden.

In het totaal is gedurende deze 4,5 jaar een reeks van zo’n 36 werken ontstaan.

Doordat het werk zo nauw met de context verbonden is, zijn alle gerealiseerde fotowerken aanwezig in de drie detentiecentra.

Ze bevinden zich verspreid over de drie instellingen in de diverse gebouwen, als eye-opener voor nieuwe generaties jongeren.